‘I fòglije ammìsc’che (e dintorni)

Cecòrije e cecurièlle,

marasciùlle e cimamarèlle, (anche cìme dùlece)

fenucchìlle e ijèta selvàgge,

dòije chiànde be burràgge.

E po’ nàteche e cascìgne

‘nzìme a sprùcede e sevùne

e pi’ gùste sopraffìne

pùre u’ ciànne da reggìne:

ùglie crùde o ùglie sfrìtte

asselùte o a panecùtte.

E pe Pàsque i cardungìlle

cu massètte e che l’agnìlle,

‘na ‘nzàlete de perchiàcche (èrva vasciulèlle)

e d’arùchele nu màzze.

Lampasciùlle e po’ lampàzze,

fùnge e spàrege de vòsche

pa frettàte ‘a scampàgnete.

“Erve ammesc’kete, pùije fa ‘na bona magnàte!!!”

__________

Foggia ‘mbòsse

Quànne a Fògge chiòve

e u’ cìle s’arrebbèlle

‘a gènde pìgghije ‘a màchene

‘nvèce de pegghijà ‘u ‘mbrèlle.

‘Na fìle avitomòbbele

fermàte ‘mmìzze a’ strede,

chi sòne e chi gastème

so’ tùtte desperàte.

Chèssò ciammaruchèlle,

so’ fùnge pagghijarùle,

so’ sciùte tùtte ‘nzìme

‘a prèsce ‘i brùce u’ cùle.

Ije po’ nenn’i capìsce,

chè tènene da fà!!??

Ccussì pe fà cchiù prìme,

se fànne ‘mbutteglià.

__________

A recchijetèlle

Mammanònne ‘nnànze a’ pòrte,

frìdde o sòle che l’empòrte,

tavulìre e ‘na setèlle,

n’ùcchije fòre e nu curtìlle.

‘Na ijummèlle de farìne,

àcque, amòre e sàle fìne,

‘mpàste, sc’kàne, ammàsse, stènne

e nu cìchele s’allònghe.

Mànghe fòsse machenètte,

che ‘sti màne lèrta, lèrte,

càle ‘a pònde de ‘sta sfèrre:

tàgghije, strùsce, capevòte

‘na pezzàte de ‘sta pàste

quànde a n’ògne de nu dìte:

è già prònte a recchijetèlle

e po’ cìnde cùmme a quèlle.

So’ capòcchije, fungetìlle,

tanda tìtte de cappèlle

cùmme o’ Cappellòne ‘i Crùce.

Mìzze mùnne peccenùnne

‘rrevutàte chepesòtte,

e s’ì tramije contrasòle

vìde ‘a strede, i pànne, u’ cìle.

Se l’arrìnghe a ùne a ùne

mànghe fòssere suldàte

tùtte prònte pa’ paràte;

l’àcque vòlle, mìne u’ sàle,

sòpe a’ tàvele u’ mesàle,

po’ ‘na zènne fantasije

t’addecrije, che allegrije.

Che l’arùchele e patàne,

fenucchijlle e marasciùlle,

dòije alìce sfìtte attùrne,

pummadòre o cu ragù,

‘a reggìne rìste tu.

__________

Nàtele ìnde o’ ‘spedàle

(Natale 2007 – Reparto Urologia)

‘A nève che l’ovàtte,

‘i muntàgne de gàrze e de càrte,

‘na flèbe cu tubbètte

mène l’àcque ìnde o’ laghètte;

pe cìle hànne mìsse cìnghe o sèije radiografìje

e l’òsse de crestiàne pàrene stèlle ca fànne lùce ‘mmìzze a’ vìje.

Casètte de cartòne

fàtte chi sc’kàtele ‘u cortisòne,

‘a funtanèlle, u’ pònte, l’ostèrije

e sòtte ‘a scrìtte “Reparto infèrmèrije”.

Inde a nu pìzze Gesèppe ca Madònne,

pàrene ‘i stèsse, so’ quìlle de l’àte ànne,

però a vedè, n’è sòle ‘na ‘mpressiòne,

ma tìre n’àrije ca nen prumètte bbùne.

Gesèppe è sespettùse, se guàrde tùrne tùrne,

Marìje guàrde u’ cìle, è ‘llumenàte a ijùrne,

Gesèppe sbòtte all’intrasàtte,

dìce: “Marì, ije mo’ devènte màtte,

quist’ànne nen me tròve, me sènte spaisàte,

è quìste u’ pòste, o avèsseme sbagliàte!!??”

” ‘Ccuijètete Peppì, aspètte a mezzanòtte,

è ancòre prìste, nen zarrànne mànche ‘i òtte,

po’ vìde che avverrà il “Compimento”,

fa nàsce ‘stu Bambìne…. aspètte nu mumènde!!”.

“Sarrà, ma a me u’ fàtte nen me pàre ijùste,

qua ognùne còrre, quist’ànne nen ce pròve gùste.

Nen se vèdene nè pècure e pastùre,

sòle ‘nfermìre e duije o tre dottùre,

e po’ ‘stu fìte, ‘stu fìte clorofòrmije,

l’àte ànne ère stallatico e essenza d’agrifoglio!!”

“Si…!!”, respònne sùbbete Marije,

“….matrò ‘ndò stèmme, ìnde a ‘na profumèrije!!??

Ma n’è capìte ca quìste è nu spedàle,

quà a gènde vène pe curàrse tùtte i màle,

o’ rìste po’ ce pènze u’ Criatùre,

appène nàsce, p’ògne fetènde so’ làcreme e delùre!!”

“Ah quìste t’ha dìtte l’àngele d’Annunciazziòne!!??”

“Si, m’ha cunfermàte <<respettàte ‘stu copiòne>>,

già che ce sìme, m’ha dàte pùre ‘sta recètte,

prìme ca nàsce, vàlle a spedì, che ‘a gènte già aspètte!!”.

Buon Natale, Buon anno e buona salute a tutti i foggiani sparsi nel mondo

_________

PER TRATTURI

(L’Aquila – Foggia)

C’è chi prega, chi si dispera,

chi si rompe le mani fra macerie e cocci rotti;

c’è chi muore e chi ritorna a vivere,

chi accorre e chi scappa.

Pianto, disperazione, si,

ma quanto contegno in questa forte e gentile gente d’Abruzzo.

Come fai a non sentirti fratello, più fratello,

se per cento e cento anni abbiamo avuto sangue e vene in comune:

la transumanza, i Tratturi.

Per uno di essi, il più importante,

il Tratturo del Re: L’Aquila – Foggia,

invio il mio abbraccio e canto,

ma canto in mente, in gola ho un groppo.

La mia vecchia chitarra sa come muoversi,

conosce bene le note di questa canzone,

le abbiamo imparate insieme, io ero bambino:

“Vulesse fa turnà pe n’ora sola,

lu tempe belle de la cuntantezza,

quanne pazziavame a vola vola….”

__________

Natàle ‘mmìzze a’ strede

(Mo’ vène…. u’ Bambenèlle)

Màrije ‘nnànze a’ pòrte, facève i cartellàte,

accùste ìnde a’ putèje, Gesèppe,

‘nchiuvàve a martellàte.

Da là passaije n’àngele chi scìlle tùtte d’òre,

mo’ ‘u chiàmene Cupido,

tànne nen se sapève ancòre,

e si chiamaje da pàrte, ‘rrète a nu scuffulàte,

decìje: “Nen ve sc’kandàte,

ve pòrte ‘na ‘mbasciàte!

A vuje pe sòrte tòcche n’èvente affurtunàte,

de èsse ‘a màmme e u’ pàdre del piccolo Gesù,

che appène sarrà nàte

adda cagnà ‘stu mùnne,

ch’è deventàte quàdre,

‘nvèce de èsse tùnne!”.

‘Stu fàtte è vècchije assàije e se repète ancòre,

ascènnene i Rèmagge,

i grègge chi pastòre,

‘na stèlla lumenòse fàce nu lunghe viàgge,

‘sta vòte s’è fermàte

ammìzze o’ cìle, a Fògge!

E so’ tùtte Crucìse, Crapàre e Tarrazzàne,

so’ tùtte criatùre,

se tènene pe màne,

do làrghe de Regnàne e chi da via Polàre,

‘a stàlle inde a ‘na gròtte

da strede di Scupàre.

Qualcùne l’ucchije a mènele,

quall’àte ‘a pella scùre,

so’ tùtte fràte e sòre,

nen tènene appaùre.

Chi pòrte i recchijetèlle, chi sòne u’ mandullìne,

chi sòrbe e gràne àrse,

e chi nu fiàsche ‘e vìne,

e dìnne: “Bàste l’òdije, ‘a fàme e tùtte i guèrre,

‘ccùssì ca ce cumànne

u’ Re de tùtte ‘a tèrre,

nuije sìme u’ mùnne bèlle,

mettìtece attènziòne, sentìtele ‘a nuvèlle,

che accònte u’ Bambenèlle!”.

(Auguri a Foggia, ne ha bisogno. E Foggia siamo tutti noi)

__________

Natalièija (Tempo di Natale)

Vi’ che nòtte è chijène de stèlle,

st’arruànne u’ Bambinèlle,

vène a Fògge precìse precìse,

pòrte pàce ma è senza cammìse.

E tu bèlle ca ‘nzìme a la màmme

l’hai fàtte ‘sta sòrte capànne,

vìde vìde lu tìne nu pànne

ca fa frìdde e po’ nevecà!?

E si nèvia pe tutta la nòtte,

stàtte accùste nun lu lassà,

che lu vòve, lu ciùcce e u’ pastòre

guàde all’arije ca u’ sòle asciarrà.

E tu bèlle ca ‘nzìme a la màmme

hai fàtte casètte e muntàgne,

vìde vìde la tìne ‘na frònne

ca sciusciànne se po’ ‘ddurmentà.

C’è chi pòrte n’agnìlle pe màne,

‘na recòtte, ‘na ròte de pàne,

è già ijùrne e Gesù tène fàme,

e Maria nen sàpe che fa.

E tu bèlle ca ‘nzìme a la màmme

c’hai mìsse ‘sti prète, u’ ruscèlle,

che lu zùcchere e la cannèlle

fangiangìlle ‘na pupatèlle.

Pupatella: non esistendo il succhiotto, nei tempi passati a Foggia, si usava mettere in una pezzolina bianca chiusa a ciliegina un po’ di zucchero. Questa veniva messa in bocca al neonato che succhiando si calmava.

BUON NATALE, BUONA FINE E BUON PRINCIPIO A TUTTI