‘U skarpàre 

Abbasce a kàse,  nda nu funakètte,

Se tròve na putéje de skarpàre.

“ ‘sta skarpe è bbòne, cèrte nenn’a jètte;

vedìme  assì  Tatonne m’arrepàre .”

 

‘Arravugghiàje mminze a nu ğğiurnàle:

scennìje  de prèsce ke ‘sta  skarpa viòle.

Ndo funakètte, ğğènde kè cerkàve,

ferrùzze, sopatakke  e  mènzesòle.

 

“ Tatò, quanne so’ pronde ‘i skarpe mìje? ”

“ Ndunè, vine  peskràje,  sekuramènde.”

“E ‘u cendulìne, a mmè, quanne m’u dàje?

“ Nannì, damme sultande nu  mumènde.”

 

‘A  fìle  s’ére  fatte  longa longhe;

ere quàse arruàte ‘o zìnne ‘a stràde!

Tatònne nen me déve probbie rètte,

né s’akkurğéve kè m’ere nguitàte.

 

–  Mìtteme na decìne de semenzèlle;

– ağğiùsteme ‘sta  ponde ke na pèzze;

A quìstu  pùnde, probbie me skucciàje,

 jittàje  ğğiurnàle  e  skarpe nda mennèzze.

 

Da  tanne  m’ambaràje  d’avè  paciènze;

mbute  arresòlve  tùtte  ke  na botte!

Pe quìste kunde prìme fìne ‘a sètte,

sennò si sembe tu  kè vàje  pe sotte!

__________

Mazze e bbustìke 

Eje traskùrze tanda timbe

da quann’ere krijatùre;

quanda spasse, nen ve dìke,

spècialmènde k’u bbustìke.

 

C’akkukkiamme sèmbe a rrokkie:

– ere nu penzire fìsse:

“Nèh  Bbiasì, pàghe ‘stu pìgne,

fatte quìstu kakèspìsse!”

 

Quanne ‘u tìre ere prècìse,

lukkulamme tùtte “ ‘o stùzze”

‘po, appundannece ‘a vrakètte:

“ hagghie fatte nu bbigliètte! ”

 

Ma nu jurne,’stu bbustìke,

m’abbusckàje probbete mbronde,

e tukkanneme ‘po ‘u vuzze,

salutàje e tagghiàje kuzze.

 

Returnàje de korse ‘a kàse;

tùttequande arréte ‘e lastre!

“ Fìgghie mìje, kkè t’è succisse?”

“ ‘Mo facìte nu prucisse!

 

Nn’è succisse probbie ninde!

Nğe kredìte assì v’u dìke?

Ma tuzzanne mbacce ‘a fronde,

….s’è sfasciàte ‘stu bbustìke!”

__________

‘A furnacèlle 

Viàte a kki nvendàje ‘a furnacèlle!

È stàte nu krestijàne  assàje nğignùse;

s’avèsse addefrisckà  kkiù de  na vòte,

pe quìllu tùnne ke tanda pertùse!

 

Ce mìtte na rarìkùle da sòpe,

kiéne de zavezìkkie e de frajòne,

bbestèkke e pò dòje ndrakkie de majàle:

– kkè addòre kè se spanne ndo riòne!

 

Si ‘po te mìtte arroste ‘i turcenille,

eje na delìzzie, na prijèzze de kòre:

“Kè, m’u darrìsse nu zavezarille?

E kkè vuje dìce ‘a sòre d’u priòre!

 

“Avande, favurìte, nğ’ è  probbléme!”

téne na morre de figghie e stàce nğìnde;

s’assètte e appirze tutt‘a discèndènze,

e ndo piatte, nen ğe rumàne ninde.

 

Refùnne n’ata vòte ‘i karavùne,

ma ‘po t’akkurğe k’é fernùte ‘a karne;

paciènze, mò me tokke sta adijùne:

“Dumàne, nğe venèsse kkiù nisciùne!”

__________

‘U kunìgghie e ‘a sckaròle 

Nu kunìgghie stanghe e afflìtte,

tùtte sùle e skunzulàte,

ndravedìje na sckarulèlle,

probbie affianghe a na nzalàte.

 

E ngrekkàje  subbete ‘i rèkkie;

s’allekkàje de korse ‘i bbaffe;

ammulannese ‘po ‘i dinde:

“ statte pronde, ‘mo t’acciaffe! ”

 

“ Kunigghiù, kkè vuje da mè!

N’hagghie probbie fatte ninde!

Lassa pèrde, lassa sta,

si’ nghiemmùse? Nen me sinde? ”

 

“ Nèh sckarò, ‘mo m’e’skucciàte!

Tènghe voglie de magnà;

quìste eje tùtte fiàte pèrze,

akkumminze  a tremelà! ”

 

Ke nu zùmbe da ğğiaguàre,

s’avvendàje sòpe ‘a sckaròle;

nen ğ’avéve fatte kàse,

kè ce stéve na tagghiòle!

 

Rumanìje k’i ciambe sotte;

stéve ‘u sanghe kè skurréve;

s’allekkàve, se sturcéve,

ma ‘a tagghiòle  nen z’aprève.

 

Gastemàve ‘u jurne e l’òre:

“ ma ki eje kè l’apparàte? ”

“ Eje ‘u padrùne de ‘sta pèzze!”

– respunnìje  toste ‘a  nzalàte.

 

Anze uì, stàce venènne!

s’arretire ‘u  tarrazzàne,

k’u kurtille, k’a kannùcce

e ke na frezzòla mmàne.

‘Si fernute de kambà!

Mamma mìje  kkè bbrùtta sorte,

ma ki vòle ‘a morte de l’ate,

‘a sùje stàce arréte ‘a porte!

__________

‘U parkèğğe 

Quanda makene kè stanne!

Ogni jurne sèmbe pèğğe;

ğğìre a mmanghe, ğğìre a  ddrìtte,

ma ndruve nu parkèğğe.

 

Vèrse ‘u cèndre, nne parlàme,

te  kunvine  jì  all’appide,

o sennò k’a cirkolàre,

pùre assì è nu pòke kàre.

 

Hanne fatte ‘i strìsce azzùrre,

k’u tassametre a mmenùte;

manghe mìtte mìlle lìre,

ind’a nninde so’ fernùte.

 

Ognindande guarde ‘u  llòrğe

e  pinze sèmbe ‘e solde spìcce,

s’avvecìne ‘u karre attrèzze:

“mamma  sande  kè  atu ‘mbìcce!

 

Bbregatì, pe ddùje menùte,

me kumbìne ‘stu  dammağğe?”

-‘U vèrbàle hagghie ğğià  skrìtte!-

Pàghe ‘a mùlte e te stàje cìtte.

 

Tùtte quìste, manghe eje  ninde!

Pùre aìnde ‘o cemetére,

ogni vìseta parénde,

mìlle lìre de tanğènde.

 

Pe nen fa na  letegàte,

a  rrağğiòne oppùre ‘a  tturte,

mìtte  màne ‘o   portafoglie,

*….frisckalaneme de  kitè……  

* (sia refrigerio all’anima di chi ti è… )

__________

‘I  bbanàne 

Nu bbanàne fùje kiandàte

mminze ‘a l’urte  Sambasquàle,

mèndre l’ate,‘a stèssa sòrte,

nda na vìlle arrecendàte.

 

E passarene trè anne;

akkumenzarene a dà frùtte:

l’ ùne sèmbe rìtte rìtte,

l’ate invéce tùtte  stùrte.

 

“ Nèh Tanù, kum’eje ‘stu fatte?

P’a vretà n’hagghie kapìte;

assapranne quìlli  tùje,

so’ nurmàle e sapurìte,

 

mèndre quìlle ke tèngh’ìje,

m’assemmègghiene a na mazze,

‘po so’ longhe, tòste e virde,

pùre assì d’a stèssa razze!”

 

-Vuje sapè kè c’è da nuve?

Quistu fatte pàre stràne,

ma te  pozze  kunziglià:

-ce vedìme  poidumàne.-

 

E  arruvàje pùre ‘u dumàne;

Tanuccille ‘u  jìje a truvà;

lassàje  fòre ‘u sciarabballe,

kkumenzanne a spurtagghià.

 

Tùtt’anzimme, ekke Fafonze,

 allekkàte e in etikètte:

“ Finalmènde te si’decìse!

 ‘Si turnàte d’a kiazzètte! ”

 

Se mettìje a rrìre Tanùcce:

“Uèh  Fafò,  kk‘ e’ kumbenàte!

-E ppe  fforze  kè ‘i  bbanàne

sonde  tùtte  strafurmàte!”

 

“ Kè  me vuje pigghià pe fèsse?

Cérte nen zò d’u  mestire;

 m’hanne dìtte kiande quìste,

ìje so’ sckìtte ferrovire! 

 

“Fafunzì, nenn’eje ‘u mestire!

Nd’a  pigghianne assì  t’u dìke!

Ma  ‘u  bbanàne, é sèmbe rìtte,

pekkè  affianghe stanne ‘i fìke!”

__________

‘A kavalkàte 

‘U  jurne d’a veğğìlie d’apparizziòne,

 ndo pomerìğğe se fàce ‘a Kavalkàte;

kavalle k’ogni spècie de uarneminde,

ke pènne e drappe tùtte varijupìnde.

 

È nu kurtéje kè nen fernèsce màje:

tanda krijatùre vestùte d’anğelìlle,

da  Sande, da  uèrrìre e munacille,

e dappettùtte sinde  ‘i susanille.

 

Da sèkule se fàce tùtte l’anne;

eje tradezziòne  ke nze nvèkkie màje

e vénene da pòste assàje lundàne,

fedéle e pellegrine: so’ a migliàje!

 

Nğe stanne trikke e trakke e bottammàne;

sòle  preghire  e  alùmete ‘i  trè  ğğìre,

eje n’atte de fède, sèmblece e senğére,

ke s’arrepète a ogni primavére.

 

So’ ‘i quatte d’a matìne: è  ğğià vàjèvvine,

prècisamènde a l’òre d’u   prudìğğe;

te  fàje  tanda  kelometre all’appide,

pèrò te  rèste sèmbe ‘u  kòre liğğe!

 

(le illustrazioni, inviate da Michele Frattulino, sono del compianto maestro Michele Massimo)

__________

‘A tèrra mìje

So’ nàte a Ffoğğe, nda Kapitanàte,

tèrre de kavete, de vinde e poka akkue;

kiamàte spìsse tèrra bballèrìne,

ma de kambà a ‘stu pìzze nen me strakkue.

 

Destrùtte e ‘po refatte tanda vòte;

quanda krestiàne kè ce so’ passàte!

Tra quìste l’Anğioìne e Federìke,

kè jéve a kacce, ndo voske d’Ingurnàte,

 

e facìje Foğğe bbèlle e assàje  pussènde;

palazze signurìle atturne ‘a rèğğe,

ma ‘po ‘mbruvvisamènde dekadìje,

e jurne dòpe jurne sèmbe pèğğe.

 

Destrùtte tùtta quande “d’Alliàte”,

nğe rumanìje manghe na pezzekàte;

pe quande ‘po arreguarde l’abbetande,

nu quarte se ne jìje ‘o kambesande.

 

Ma storije a pparte, akkuà tènghe ‘i radìce,

e kkuà so’ nàte pùre ‘i fìgghie mìje;

nemmanghe  assi me dèssere ‘i meliarde,

m’avita kréde, nenn ‘a lassarrìje.

__________

Foğğe  sotte ‘e  bbumbardamènde

Strarepaminde, murte e  inondazziùne,

ce  stanne dappettùtte, andò vàja  vàje;

cendràle atomeke, ‘a guèrre in Jugoslavije,

Somalije, Iran, Irakke e ati uàje.

 

Nen  manghene ‘i  rekurde  d’u passàte:

‘i  revedìme  qutidiànamènde;

‘u quìnece  diciotte e ‘u  trèndanòve,

felmàte  dall’Oriènde  all’Occidènde.

 

‘I  véde tùtte quande, k’a speranze,

kè  Foğğe fosse alméne  menduàte;

nisciùne ha màje parlàte d’u martìrije,

kè ‘sta cettà purtroppe ha suppurtàte.

 

Ere ‘u quarandatrè, nen ğe stéve angòre;

‘a guèrre s’ere fatte  kkiù krudéle;

‘a ğğènde kè kiagnéve e s’ammucciàve,

nda  kkise d’a Madonne ‘I Sètte Véle.*

 

De quèlla Foğğe, nen rumanìje kkiù ninde!

Kàse  e  palazze: tùtte  skuffelàte!

Sapìte quanda ğğènde restàje sotte ?

Vìndemìledujecindenuvandotte.

 

Na  medaglie  pe ndùtte ha avùte  Foğğe.

Sègni**  l’appezzekàje mbacce ‘a  bbandire;

de glorije  sòle  e  sckìtte nu  mumènde,

p’a  morte de  tand’aneme ‘nnucènde.

  *Santa Protettrice di Foggia

**Antonio Segni, Presidente del Consiglio dei Ministri nel 1959, in nome e per conto del   governo,   conferì alla città di Foggia la medaglia d’oro al valor civile.

__________

L’Università a Ffoğğe

Dòpe tanda patijaminde,

sagrefìcije nguandità,

rengrazzianne a ‘sti putinde,

stàce l’Univèrsità.

 

Ce vuléve avèramènde!

Cirkolàre, orarije, tréne,

prefessùre ngongludénde:-

m’abbuttàve de veléne!

 

“ Quìstu lìbbre nenn’è bbune,

akkattateve ‘i despènze!  

“Sèmbe ‘u stèsse ‘stu talurne:

quanda solde assì ce pènze!”

 

Ma turnànne ‘o fatte vére,

‘stu palazze tùtte ğğialle,

probbie facce fronde ‘a vìlle,

ere ‘u vèkkie trebbunàle:

 

“sèmbe ‘u stèsse jakuvìlle! “

Nn’è kagnàte probbie ninde:

prucessavene ‘e krestiàne,

e ‘mo …prucèssene ‘e studinde.

__________

Viàle Ğğiotte: ‘a morte nen avvìse !  

Nuvandanòve, ùnece nuvèmbre;

pe Ffoğğe, angòre n’ata takkaràte.

Nen ze sàpe manghe ‘u fatte kum’ è stàte,

ma nu palazze sàne è skuffelàte.

 

Nu mundaruzze, gàvete trè mmètre,

purtroppe è tùtte quìlle  k’è rumàse!

Gnuttùte kume nu vekkòne amàre,

k’a ğğènde e tùtte ‘i  rrobbe a esse kàre.

 

‘Sta vòte ‘a morte n’ha uardàte mbacce.

Stèvene vikkie, ğğiùvene e kriatùre,

stramalèdètta notte, ainde ‘o skùre,

e’  arrebbellàte tutte na cettà.

 

Kokkè  ùne pe  fertùne s’a skanzàte!

Guarde  attàssàte ‘sta  nùvele de fùme,

tanda mbulanze, polvere e laminde,

e  kiagne sòpe  ‘a  morte d’i  parinde.

 

Pacienze  figghie  mìje, t’e’ arrepigghià,

fatte kurağğe, strenğènne forte ‘i dinde,

pregàme a tùtte ‘i Sande e ‘a Ğese Krìste,

pe ‘sti  krestiàne vìste  e  kkiù  nen  vìste.

 

E  indande  stàme ‘o dòdece  d’u  mése.

Se  skàve a mmàne, nd’a  ‘stu sfrandumatòrije;

de  truvà  ğğènde  vìve  akkuà  se  spére,

e  te  ne  vàje  lundàne  k’a  memòrije.*

*Riferito ai  bombardamenti su  Foggia  da maggio a settembre 1943 da parte degli  “alleati”…loro!!!

__________

 Cekàte, sùrde e mùpe

Si assìste a  kokkèkkòse malamènde,

nu sakke de krestiàne ağğìre ‘a kàpe

pe ffa  avedè kè nenn’ha vìste ninde:

“ nen vòle  avè fastìdie k’i  “ putinde “.

 

Si ‘po addummanne: ma e’ sendùte a quìlle?

“Nzacce probbie de ki stàje parlanne “

Kum’eje, Ndeniùcce! – “ n’hagghie sendùte ninde,

 e assì pùre fosse, nen vàke nfamanne”

 

Si vàje truvanne ‘po ‘o kumbagne tùje,

kè ha vìste ‘u fatte e adda destemunià,

statte sekùre e cèrte kè nğe véne,

pekkè nz’a fìde manghe a puputà.

 

Quìste so’ sckìtte skùse e màletimbe!

…..E ‘po ce lamendàme d’a ğğiùstìzzie!

A quìstu pùnde nen me rakkapèzze

pekkè ‘stu mùnne eje probbie na mennèzze!

 

Eppùre ‘u Padrètèrne c’ha kriàte ke

l’ukkie, i rèkkie e ‘a lènghe;

putéve sparagnà, ma l’ha lassàte,

probbie pekkè anna esse sèmbe usàte.

 

Lùamece perciò tùtte ‘i paùre e

arrağğiunàme k’a kusciénza nostre;

decìme sèmbe e sòle ‘a veretà

kkùssì kambàme nda lègalità.

__________

‘A bbùsta pàghe

Ğğiğğì, quand’ e’ pigghiàte quìstu mése?

Pekkè tine ‘sta facce tùtte appése?

-Mekè, si vuje sapé tùtt’a vretà,

nen me  riésce probbie akkuakuagghià.

 

“Quìste eje ‘u stepèndie, liğğete ‘sta bbùste!

-‘A strazzarrìje, m’è ğğià venùte ‘a sùste!

 Lèvene e mèttene, a mùzzeke e mellìke:

 “ me vuje spiègà a kkè sèrve ‘sta fatìghe? ”

 

-Ere sekùre kè  avéva sta l’aumènde;

ce n’hanne mìse vìnde, e hanne luàte trènde!

L’assègne famigliàre stéve sòpe,

e ‘o poste sùje, ‘a tasse pe l’Euròpe.

 

Assi nen sbaglie, si bbune hagghie guardàte,

hanne aumendàte pùre ‘u sendakàte,

pe nen barlà de tùtt’i trattenùte.

– Mekè, quìstu stepèndie è ğğià fernùte!

 

Allòre amìke mìje, sàje kè te dìke?

Nen me ne frèke ninde d’a fatighe,

pekké si  è sèmbe ‘a stèssa letanìje,

da oğğe in bbòie, me mètte in malatìje.

__________

‘A famìgghie

Quèll’armunìje kè stéve  nda famìgghie,

nğe stàce kkiù, s’è ppèrze da tand’annne:

pekkè succéde quìstu parapìgghie?

A tanda ğğènde c’u stàke addummannanne,

 

e de resposte n’hagghie avùte assàje.

M’ha dìtte na signòre ambrèss’ambrèsse,

kè ‘a kolpa  prenğepàle eje d’u prugrèsse

che  vàce annande, nen ze fèrme màje,

 

e nùje ce jàme appirze kum’i fèsse!

Pùre assì k’a mesàte nen ğ’a fàcìme,

pe nùje e p’i fìgghie vulìme tùttekòse,

e ‘po ce lamendàme, ma ‘u sapìme,

 

kè ‘a vìte nen bòt’esse tùtta ròse,

e allore, assì probbie vuje scialà,

amméne dùje stepèndije e’ uadambià.

‘I resultàte? Stanne sott’a l’ukkie!

 

Ognùne magne quanne s’arretìre;

se vàce annande probbete a kapukkie;

padre, fìgghie, marìte e migghiére,

nze védene nemmanghe a nérga sére.

 

È nùtele kè allonghe ‘sta poisìje!

‘A kòlpe cèrtaménde eje pùre ‘a mìje.

De quìstu passe ndò jàme a fernèsce?      

Truàme ‘a soluzziòne, ma de présce!

__________

‘A  tèrapìje

Quann’ùne  tène  l’ossere frekàte,

se vàce affà de présce ‘a  tèrapìje;

tra nguinde, tra massağğe e kalurìje,

cèrche nda tùtte ‘i mode ‘a migliurije.

 

 E  pundualmènde fàje st’opèrazziòne;

 bbune kè vàce, e’ jì na vòte o jurne,

 e passene akkussì doje settemàne,

 pe ‘sti delùre de rìne, pide e mmàne.

 

Ce vòle na kustanze e na  paciènze;

aspitte ‘a file e  dòpe ‘si  kiamàte,

t’ajjazze sòpe ‘o litte, stàje sudàte,

ma alùmete ce stanne ‘i resultàte.

 

Nu jurne, jènne d’o kummèrcialiste,

pe tùtte ‘i tasse kè c’ha mìse ‘u  Stàte,

‘a skìne  s’abblukkàje mbruvvisamènde,

facìje nu  passe e rumanìje ‘nghiummàte.

 

Ind’o frattimbe, me kadìrene ‘i  karte;

nen me putève cèrte kkiù akalà.

Passàve skasualmènde nu krestiàne,

kè viste ‘u  fatte, s’i mettìje  adunà.

 

 Quìlle, ere ‘u dettòre Federike!

 Mèndre adunàve ‘i karte me decìje:

“ ‘a tèraìje p’i tasse nenn’è nàte,

purtroppe, t’hanne probbie strenğenàte!”

__________

‘I trakkiellaminde (i pettegolezzi)

Quanne nen ğe stéve angòre l’akkuèdotte,

k’i cecianètte jive a pigghià l’akkue;

nda ogni qquarte, truvàve na fundàne

e femmenèlle ke kucce e sìkkie ‘mmàne.

 

Spìsse, quìstu servìzzie assàje skucciande,

‘u facèvene  fa  pùre ‘e  uagliùne;

 e te mettive ‘o ğğìre a òre sàne,

e kokke vòte, ascéve pùre ‘a lùne.

 

Mèndre aspettàve, quande ne sendive:

ki se ngazzàve, ki ciaceriàve,

ki tredekàve a quèlle  a piandèrréne,

o a l’ate kè tenéve ‘i bborze kiéne.

 

Ki ‘o sagrestane, ‘o prèvete , ‘a bbezzòke,

a kuma Assùnde kè jéve sòpe ‘o ciùcce;

ki a Tresenèlle, ‘a ndìste d’u quartire,

kè se tenéve a Rrokke ‘u bbersaglire.

 

Indande ‘u timbe s’ere ndruvuliàte;

‘a kàpe stéve kiéne kume n’òve;

“Madonne! Kkuà ‘mo pèrde na  jurnàte!”

 Spèriàme sckìtte kè nen véne a kkiòve.

 

…..Da tanne, tanda  kòse  so’ kagnàte;

so’ ‘i maskule pèğğe d’i femmenèlle;

Assì fàje bbune, o invéce assì e’ sbagliàte,

rekurdete: ‘si sèmbe tredekàte!

__________

A Bbabbe Natàle

 ‘Sta setuazziòne ‘a véde malamènde,           

pe tanda fatte kè stanne succedènne;                  

‘i timbe so’ kagnàte avèramènde                   

e nğe riuscìme probbie kkiù addefènne.             

    

Nzapìme manghe kume c’amma vèste;        

si kiòve nevekéje o ména vinde;                           

nemmanghe assì putìme akkattà ‘a paste,            

e tùtt’i jurne, facìme ‘i bbùke ‘a cinde.          

 

Ki arrobbe a ddèstre  e ki arrobb’a sinìstre;               

ki se mbriàke e fìkke sotte ‘a ğğènde;            

mennèzze e purkarìje nda tùtt’i pìzze,             

ki skarcerèje fenànghe  ‘i dèlinguènde.           

 

Poikè ‘stu mùnne vàce a skatafasce,                    

me so’ decìse a farte ‘a lèttèrìne;                

t’a skrìve prèscia prèsce e t’a spedìsce,        

‘a tènghe ‘a mmènde ğğià da stammatìne:           

 

“ Karìsseme papà, papà Natàle,                   

demùstre avèramènde quande vàle!                    

A kki ha kausàte quèsta setuazziòne,                   

falle fa sòtte aìnd’o kavezòne.

                               

Mìttece ‘i sinze ngàpe a ‘sti krestiàne,           

kissà ‘a kapìscene  e fanne akkaparréte.              

Cèrte ce vònne jurne, settemàne,                    

ma ponn’akkumenzà ğğià da dumàne.         

 

Reguarde a mmè, nde cèrke quàse ninde;              

ğğià troppe eje quìlle kè hagghie addummannàte; 

però assì puje, rialeme na cìnde:                      

quèlle kè tènghe, eje troppa sbukakkiàte!!! “

__________

’A pubblecetà

Si  appìcce ‘a  radie, pùre ‘e  trè de notte,

sinde  nu  sakke  de  pubblecetà;

Te  fanne  nu  lavağğe d’u cervèlle,

e  nen  buje  fa  kkiù  a  mméne d’akkattà.

 

Nenne  parlàme  d’a  talavisiòne ,

e  spècialmènde  d’i  TV  privàte ;

pe  òre  sàne ,  tùnne , dètèrsìve,

beskotte , karamèlle e ciukkulàte.

 

Ma quìlle  kè me  fàce  kkiù ‘ngazzà,

quanne t’assitte  ‘a  tavele  kundènde ,

te  sckaffene  ‘nd’a  facce  n’assorbènde,

e  a  fìne  lasse  pùre  de  magnà.

 

Nen dénene  nu  pòke  de krianze!

Ce  stàce  timbe  pe  pubblecezzà !

Ce  stanne pùre  tanda  fasce orarie ,

kè ogni  andènne , avèssa  respettà.

 

Pèrciò, da  menziùrne  fìne ‘e  trè,

kunzìglie  de  pubblicizzà ‘u  kafè.

A sére ‘e  òtte, ferzòle, furnacèlle,

frummağğe, prevelùne e tagliatèlle.

 

D’e vindidùje, facìte  kkè  vulìte,

pekkè  stàke  magnàte e alleğğerite

__________

Eùrije a tùttequande 

 Eùrije  a  tùttequande  pe  Natàle ;

a kki se sènde bbune,

 e a  kki stàce nğèmmàle.

A  tùtte ‘sti putinde

e a kki  nen déne  ninde.

Eùrije  grusse  assàje

a kki  stàce ndè  uàje.

‘U stèsse ‘e krestiàne

e  pùre ‘e mussulmàne.

A kki kréde a nu  Ddìje,

pùre  assì  nenn’è ‘u  mìje.

A  tùtte ‘i mèrikàne

kè kiagnene ‘i  parinde

e a  tùtte l’affegàne

 kè  ndènene  kkiù ninde.

A kki kùmbatte ‘o fronde

sènza sapè  rağğiòne,

mettènne ‘a vìte a rìskie

p’avè kokkè meliòne.

N’eùrije  grusse assàje,

’u vogghie fa ‘e  pumbire,

kè  stùtene  ogni  fuke

facènne ‘stu  mestire.

Ma   p’appiccià  nu   fuke,

nğe vòle probbie  ninde;

avaste  na  buscìje

o kokkè zengriaminde.

E  allòre  pe  Natàle,

scanzàme  l’okkasiòne,

preganne  a Ğese  Krìste

ke tanda dèvozziòne,

pekkè   purtasse  ‘a   pàce,

‘a  pàce ‘a  tùtte  ‘u  mùnne,

sennò de quìstu passe

se vàce vasce affùnne.

Eùrije’a Ffoğğia mìje

k’eje sèmbe   akkaluràte,

speranne kè auanne

pozza esse …addefrisckàte

__________

 Penzamece ‘nu pòke

‘Mo véne  Natàle, ke sènza denàre,

facìmece ‘u litte  e ce jàme a kulekà.

‘Sta kanzunètte, è vèkkie de tand’anne;

tatòne, m’a  sunàve  k’a  katarre ;

nanonneme  frijéve ‘i  kartellàte

e  nuje  kriatùre,  stèmme spenziaràte.

‘A fèste, se sendéve  avèramènde!

‘I krestiàne, erene  kkiù  bbune!

Pòki  mariulle e pòka malağğènde

e  nen ze  parlàve  probbie d’i tanğènde.

‘A  sére d’a viğğìlie de  Natàle,

ndè kàse ere tùtte n’armunìje ;

venèvene ‘i  parinde  a ffa  l’eùrije

e  nùje  stèmme ğğià  pronde  k’a poisìje.

Quanda  prijèzze, quanne avive ‘a  mbèrte!

Quanda  pruğğètte , vedènne  ‘sti “ ranèlle”;

Ije m’akkattàve sèmbe trìkke e trakke,

beskotte, ciukkulàte  e  karamèlle.

‘A mènzanotte, tùtte quande ‘a  kkise,

pùre assi stive  minze  appapagnàte:

Vedive  nasce ‘u  Ğèsù  Bommìne,

ìnda  na  cèste, tùtte avvellutàte.

‘Sti  tradizziùne, nen z’anne angòre pèrze;

ce stàce  ğğènde kè ce  téne assàje ;

Si  faciarrìmme  kokkè  passe  arréte,

nen  ğe  starrìnne  tande e  tanda  uàje.

Si  penzarrìmme kokkè vòte ‘a  Krìste,

rumanarrìmme  cèrte kkiù kundènde;

se  mettarrìje  da  parte   tùtte  ‘u   màle,

penzamece  nu  pòke  e…..Buon Natàle.

__________

P’assekkà

Si ce facìte kàse, tanda ğğènde dìce:

so’ troppe ciutte, agghia assekkà ;

però nğ’a fazze, tènghe troppa fàme,

pe fforze quatte piatte agghia magnà.

 

Stàke  pruvanne pìnele e dekotte;

‘sti cìnghe kiàne ‘i  fazze sòpèssotte;

migghiéreme ‘po manghe m’akkumbagne

pekkè me mètte ‘a ttavele ‘a lasagne.

 

E jurne dòpe jurne, aumènde ‘a  trìppe;

‘i muvemènde, so’ sèmbe kkiù pesande;

quande s’è fatte ‘u kùle nun v’u dìke,

pekkè mbozze mètte kkiù ‘a mutande.

 

Si vàke annande de quèsta manére,

‘u litte patrunàle nen m’avaste;

però da kokkè jurne Tresenèlle,

n’akkatte né ‘a pagnotte e manghe ‘a  paste.

 

Nen ve  prèokkupàte kkiù de tande!

Ce stàce ki ha truàte ‘a soluzziòne;

‘u  Stàte pènze probbie a  tùttequande,

pekkè stàce tagghianne ogni razziòne.

 

Si  pise cinde kìne, tra dùje mìse,

sekuramènde akàle  metà  pìse.

Ki  invéce téne ‘u  pése  ğğià  nurmàle,

‘u  vàje a  truà sekùre ndo spudàle.

__________

‘U razzìsme

Avéve ğğià krijàte l’Univèrse,

ke tanda spèğie d’anemàle e piande;

“Qqua manghe kokkè kòse”- arrepetéve –

e Arremediàje krijanne Adàme e Eve.

 

Nda nu menùte, mudellàje ‘a kréte;

Susciàje dasòpe, e  ‘a kréte s’anemàje;

Kkussì nascìje l’òme d’u pianéte,

e l’òpere de Ddìje se kumbletàje.

 

‘A kokkie stéve bbòne mbaradìse;

gudéve d’i bellèzze d’u krijàte,

finghè nen muzzekarene na méle,

kè ‘u Padrètèrne c’avéve skunzigliàte.

 

Desubbediénze?  “ Ce vòle ‘a punizziòne! “

De prèsce ‘i ” trasferìje” sòpe ‘a ‘stu  mùnne;

‘A pakkie ere fernùte e pe kambà,

avévena pe fforze fategà.

 

Da tanne, krestiàne d’ogni razze,

se stabbelìrene sòpe a ‘stu pianéte

‘a janghe , ‘a ğğialle, ‘a rosce e quèlla nére,

e akkumenzarene a ffà ‘a guèrre k’i préte.

 

‘I razze erene devèrse tra de lòre

pe ùse, pe kustùme, rèliğğiùne,

pe llènghe pe natùre e tradizziùne-

ideje: nvendamece ‘i nazziùne.

 

‘A ğğialle desprezzàve a quèlla nére;

Se takkrijavene d’a matìne a sére!

‘A janghe ere kundrarije a tùtte quande,

e ne mannàje a meliùne ‘o kambesande.

 

Quìll’odije andìke, kundìnue angòre ‘mo;

‘u kiamene “razzìsme” – eje na vregogne!

Spèriàme ‘o Padrètèrne – e priste sìje,

ke ce mannasse tùtte ‘a tindorìje.

 

 

Putìme finalmènde sta ‘o sekùre ;

nen ğe starrìnne kkiù tanda kelùre;

Se skassarrìje ‘a paròle guèrre,

e  se starrìje kkiù  mègghie sòp’a  Tèrre.

__________

Nda kianghe a kkarnevàle

Ìnd’a kianghe na matìne,

na signòra nguarnasciàte,

se fermàje mbacce ‘a vetrìne

ammeranne ‘a suprussàte.

 

‘Po facìje mbacce ‘o kianghire,

k’ere speretùse assàje:

“ skùse, quande vàce all’ette? “

– Respunnìje: dòpe d’i sètte!”.

 

‘A signòre s’avvambàje

e ngassàje quèsta bbattùte;

repigghiannese ind’a nninde:

“ nen l’avéve màje sapùte! “

 

“Ma ‘u majàle, quande koste? “

-Vanne a cìnghe ‘i kustàtine,

ma ndendìmece signò,

sckìtte si pìgghie nu kìne.

 

“ E ‘i fettìne de vetèlle? ”

– Ùnec’eure assì ‘i vulìte!

‘A signòre ‘u tremendàve,

pòke e spìsse gnuvulàve.

 

“ Troppe kare, no, nen bozze,

vogghie fa sckìtte nu bbròde! “

Senza fa manghe na mosse:

“ nèh uagliò, rumbece l’osse!”

 

‘U uagliòne svèlte svèlte,

 sùbbete acchiappàje ‘a kurtèlle

e facìje mbacc’a signòre:

“kkè rumbìme quèste o quèlle?”

 

‘A signòre rumanìje,

nen butéve kkiù parlà:

“ quìste è pacce, ‘mo m’accìde”

– e s’akkumenzàje a sckandà.

 

  

Nz’ere akkorte ‘a  poverèlle,

kè nu palme arréte a esse,

stéve n’ata vetrenèlle

kiéne d’osse e usserecèlle.

 

Malappéne s’avutàje,

kkumenzàje a pigghià fiàte:

“ Quìsti skèrze nen ze fanne!

Sìte probbie desgrazziàte! “

 

-Oğğe è l’ùteme de karnevàle;

mèh signò, facìme pàce;

pe ‘stu sckande k’è pigghiàte,

te riàle ‘sti kustàte.

 

E akkussì tùtta kundènde,

s’acciaffàje ‘u kuppetille,

ma daìnde ‘u sàje kkè stéve?

Sckìtte cìcce de vetille.

__________

È murte Karnevàle

“ Karnevàle karnevalìkkie,

damme na fèlle de zavezìkkie,

e si tù nen m’a vuje dà,

kè se pozza nfracetà!”

 

Quann’erme kriatùre,

‘sta bbella tiritére,

‘a jèmme lukkulanne

d’a matìne  fìn’a  sére;

 

p’avè kokkè kumbitte,

se jéve d’e parinde,

decèmme ‘a tiritére

a kki nen ğe déve ninde.

 

Bbastavene dòje cènğe,

pe kkòse na devìse,

nu pòke de nastrìne,

e pronde erene ‘i frìse.

 

Na kammesèlle a quadre,

nu makkatùre nganne,

nascéve nu kai bo  (cow boy):

-Vedìme ‘mo assi ‘u fanne!

 

Pestòle ? E ki t’i déve!

T’aviva  ndustrià,

nu pòkede kartòne,

ğğià pronde da tagghià.

 

E alùmete jurne,

s’appicciàve Karnevàle:

nu pupazze de frùsce,

pettàte tùtte rùsce.

 

Usanze k’eje sparìte,

nisciune ‘a pènze kkiù,

“ è  murte Karnevàle”….

ce kulpe pùre tù.

__________

‘U munumènde

D’u ’43 e d’i bbombe sòp’a Ffoğğe,

nisciùne se n’è frékàte kkiù de tande;

nd’a ogné famigghie, paùre  e destruzziòne,

e ‘i sagrefìğie de na vìte d’a pupulazziòne

se ne jìrene nfùme nd’a nu ninde,

e sebbelìte k’i kumbagne e k’i parinde.

 

E a proposete de trubbekaminde,

a Ffoğğe ce ne so’ stàte vìndemìle,

quàse  nu quarte d’a pupulazziòne,

e tùttequande poveri krestiàne,

accìse  a trademinde da  nglìse e mèrikàne

kè pe devertemènde, hanne ngasàte ‘a màne.

 

Ma ‘a storije ne ne parle de ‘stu fatte;

c’hanne skassàte pùre sòp’e lìbbre,

anze,  nğ’hanne probbije menduàte

e quèste eje na sbrevogne grosse assàje,

pùre pekkè kiùngue è “ jjùte a Rrome “

è stàte cìtte e nen ha prutestàte

 

…e nen prutèste manghe ‘mo!

Eppùre Foğğe ha avùte dòje medaglie:

ùne ‘o valòre cevìle e l’ate a quìlle militàre;

Nzo’ patakke, ma ‘u rekanosceménde

p’i lagreme e ssanghe  d‘a ğğènde;

…ma pùre st’atu fatte nze fàce assapè.

 

E allòre, pe farecìlle arrekurdà “a ki véne appirze”,

pe fa “sprekà” nd’è skòle doje paròle,

pe tenè Foğğe vìve nd’a memorije,

pe fa kanosce a tùtte ‘a véra storije,

p’addefrisckà quìll’aneme  nnucènde,

se stàce rializzanne   ‘u munuménde.

 

…e quìste  grazzije Abbèrte, e a ttanda bbràva ğğènde!